Hoe lang is het geleden dat je voor het laatst vuurvliegjes met hun kleine lantaarntjes zag?
Als je er serieus over nadenkt, lijkt het erop dat natuurlijke taferelen van fonkelende vuurvliegjes in de nacht steeds zeldzamer worden. Veel mensen hebben zelfs nog nooit een vuurvliegje in het echt gezien – en inderdaad, vuurvliegjes worden steeds zeldzamer. Het is zo zeldzaam dat je je afvraagt: als we oude gedichten en uitdrukkingen lezen zoals ""lichte zijden waaier die naar vuurvliegjes slaatddhhh" en ""studeren bij het licht van vuurvliegjes,"" zullen we het tafereel dan alleen maar kunnen verbeelden, zonder er een echte, persoonlijke herinnering aan te hebben?
Vuurvliegjes kampen in feite met hetzelfde probleem als de meeste dieren: verlies van leefgebied heeft een grote impact op hun overleving. Maar wat je misschien niet weet, is dat lichtvervuiling 's nachts de op één na grootste bedreiging vormt voor vuurvliegjespopulaties wereldwijd.
▲(Afbeeldingbron: dailymail)
Lichtvervuiling maakt vuurvliegjes stil.
In de academische wereld heeft lichtvervuiling 's nachts een eigen naam: ALAN (Artificial Light At Night). Door de voortdurende economische ontwikkeling en de steeds fellere verlichting is ALAN uitgegroeid tot een van de ecologische problemen waarmee de wereld te kampen heeft. Conservatieve schattingen suggereren dat 23% van het aardoppervlak in meer of mindere mate te lijden heeft onder lichtvervuiling 's nachts. Voordat de mens de nachtelijke hemel verlichtte met kunstlicht, werden de duisternis alleen gesierd door hemellichamen zoals de maan en de sterren, en bioluminescente organismen zoals vuurvliegjes.
Tegenwoordig verlicht verlichting ons leven, maar wat voor ons prettig is, is gif voor hen. Onverwacht hebben steeds feller wordende lichten een ramp veroorzaakt voor vuurvliegjes. 49 onderzoekers uit verschillende landen die vuurvliegjes bestuderen, hebben een uitgebreide inventarisatie gemaakt van de vuurvliegjespopulaties in diverse regio's wereldwijd. Zij concludeerden dat lichtvervuiling door overmatige nachtelijke verlichting de overleving van vuurvliegjes in gevaar brengt.
▲Wereldwijde kaart van lichtvervuiling 's nachts
Het directe effect van nachtelijke verlichting op vuurvliegjes is dat het hun activiteitsfrequentie vermindert. Een veldexperiment bevestigde deze conclusie: een onderzoek op het Braziliaanse platteland toonde een significante afname van het aantal vuurvliegjes na blootstelling aan licht. Zelfs bij de zwakste directe lichtintensiteit (gelijk aan de lichtintensiteit van een volle maan, ongeveer 0,0438 lux) waren de lokale *Photinus*-vuurvliegjes slechts half zo actief als in afwezigheid van licht (voorbeeldplot 3 in de afbeelding hieronder). Parallelle experimenten met variërende lichtintensiteiten lieten zien dat naarmate de lichtintensiteit toenam, de vuurvliegjes steeds "shy," werden, waarbij de groep met de meest intense lichtintensiteit (voorbeeldplot 1 in de afbeelding hieronder) na blootstelling aan licht minder dan 10% van hun oorspronkelijke activiteit vertoonde.
Zelfs als ze niet te verlegen zouden zijn om tevoorschijn te komen vanwege het licht, ondervinden vuurvliegjes die actief zijn onder nachtelijke verlichting nog steeds moeilijkheden, omdat licht ook hun paringsgedrag beïnvloedt. Na zonsondergang beginnen de mannelijke vuurvliegjes met hun baltsgedrag, en de specifieke knipperfrequentie die we zien is eigenlijk hun romantische taal om liefde te uiten. De knipperfrequenties variëren per soort, maar ze zijn unieke liefdesboodschappen in de ogen van het andere geslacht binnen dezelfde soort.
Erger nog, lichtvervuiling maakt de uiting van de liefdestaal van vuurvliegjes onnauwkeurig. Door lichtinval veranderen de knipperparameters van het mannetje; zo veranderen bijvoorbeeld zowel de frequentie als de intensiteit. Hierdoor worden deze liefdesboodschappen vreemde en onbegrijpelijke woorden in de ogen van het vrouwtje!
▲ Knipperfrequenties van vijf mannelijke vuurvliegsoorten
▲ Licht verandert de knipperparameters van mannelijke *Aquatica ficta* vuurvliegjes
Bovendien worden vuurvliegjes, ongeacht hun geslacht, door licht gehinderd; naast mannetjes worden ook vrouwtjes getroffen. Nadat een mannetjesvuurvlieg een knipperend signaal van liefde heeft afgegeven, zal het vrouwtje, indien zij geïnteresseerd is, reageren met een specifieke frequentie van flitsen om de genegenheid te beantwoorden en aan te geven dat ze de hofmakerij accepteert. Lichtvervuiling kan echter ook de flitsfrequentie van het vrouwtje beïnvloeden.
▲Nauwkeurige knippersignalen zijn essentieel voor de voortplanting van vuurvliegjes.
Bijvoorbeeld, bij de vuurvliegsoort Photinus obscurellus zou de normale reactie van het vrouwtje op de flits uit vijf patronen moeten bestaan, maar onder sterk rood licht kan het vrouwtje slechts één enkele, geïsoleerde flits uitzenden. In dit geval faalt de liefdestaal voor beide geslachten; het mannetje en het vrouwtje begrijpen elkaars baltssignalen niet meer. Deze unieke en prachtige baltsmethode verliest zijn effectiviteit, wat mogelijk kan leiden tot een reproductieve impasse.
▲De invloed van licht op de knipperfrequentie van mannelijke en vrouwelijke Photinus obscurellus-vuurvliegjes
Hoe kunnen we de impact van lichtvervuiling op vuurvliegjes verminderen?
Nu de lichtvervuiling 's nachts steeds ernstiger wordt, heeft het Fireflyers International Network (FIN) een initiatief gelanceerd dat oproept tot maatregelen zoals het verminderen van onnodige nachtverlichting en het aanpassen van verlichtingsapparatuur om de negatieve impact van ALAN (kunstlicht 's nachts) op vuurvliegjes te minimaliseren.
Hoewel vuurvliegjes zelden in steden voorkomen en dus niet direct worden beïnvloed door stedelijke lichtvervuiling, creëert het gecombineerde effect van verschillende sterke lichtbronnen in steden een vorm van vervuiling die hemelgloed wordt genoemd (een type ALAN). Hemelgloed heeft een grote invloed en kan zelfs buitenwijken verlichten en vuurvliegjes in de omgeving beïnvloeden.
Eenvoudige aanpassingen aan de verlichting kunnen de impact van hemelgloed verminderen. Zo kan bijvoorbeeld het afdekken van omnidirectionele lichtbronnen of het verlagen van de lichtbron de opwaartse lichtverspreiding minimaliseren zonder de leefomstandigheden van bewoners te beïnvloeden.
▲ Eenvoudige en effectieve methoden voor het verbeteren van de stadsverlichting
Voor mensen die in voorsteden of landelijke gebieden wonen, waar mogelijk geschikte ecologische omstandigheden voor vuurvliegjes aanwezig zijn, kunnen dagelijkse lichtbronnen worden vervangen door geluidsgeactiveerde of getimede lampen. Dit kan de directe impact van licht op vuurvliegjes aanzienlijk verminderen. Een meer praktische suggestie is om traditionele lichtbronnen zoals natrium- en kwiklampen te vervangen door LED-lampen, omdat deze energiezuiniger en duurzamer zijn.
Naast economische voordelen zoals een laag energieverbruik en een lange levensduur, bieden ledlampen ook betere ecologische voordelen. De golflengtes die traditionele natrium- en kwiklampen uitzenden, trekken namelijk een groot aantal nachtinsecten aan, zoals motten. Ledlampen hebben daarentegen een kleinere impact op nachtinsecten en trekken aanzienlijk minder insecten aan.
▲ Minder motten aangetrokken door ledlampen
Ook mensen zijn slachtoffers van lichtvervuiling.
De invloed van lichtvervuiling op levende organismen is alomvattend en wijdverspreid. Naast vuurvliegjes worden ook andere dieren (zoals motten, vleermuizen, vogels en amfibieën) en zelfs planten negatief beïnvloed door overmatige nachtelijke verlichting. Natuurlijk vormen mensen geen uitzondering; langdurige blootstelling aan lichtvervuiling kan diverse fysiologische en psychologische processen verstoren, waaronder slaap, stemming en de werking van het endocriene systeem.
Of het nu mensen zijn of diverse dieren en planten, als onderdeel van de natuur hebben we ons nog niet volledig aangepast aan dit tijdperk van nachtelijke hemels die net zo helder zijn als overdag. In de steeds verder technologisch geavanceerde wereld van vandaag is het een van de vraagstukken waar we als onderdeel van de natuur over na moeten denken: hoe kunnen we ervoor zorgen dat die dieren en planten die zich al miljoenen jaren aan een leven in het donker hebben aangepast, kunnen blijven gedijen?
▲ De natuur, die ook 's nachts bruist van activiteit, ziet haar ritme verstoord door overmatige verlichting.